بیماری شناسی در طب اکبری

به نام خدا   طبیعت کندر در دوّم، گرم و در سوم، خشک افعال: ملطّف و محلّل ریاح و حابس سیلان خون ظاهر اعضاء و حجب دماغى و نفث الدم خواص:  مقوّى قلب و معده و هاضمه و حافظه و مجفِّف بلغم و با تریاقیت و مبهّى و منقّى و مقوّى روح حیوانى و دماغى و جهت خفقان  صاف کردن آواز و با مصطکى جهت رطوبات دماغى و غثیان و قى و اسهال رطوبى و نیم درهم او با مثل آن نانخواه جهت زحیر و با روغن زیتون و عسل جهت رفع برودت استخوان که مزمن شده باشد و با صمغ جهت رفع رایحه کریهه خیشوم و عسر النفس و سرفه مزمن رطوبى و ربو و با عسل و شکر جهت ضعف معده و ریاح غلیظه و نسیان و با مویزج و صعتر جهت‏ ثقل زبان و با زرده تخم مرغ نیم برشت جهت تقویت باه و تولید منى، خصوصاً با جوز و بسباسه و اکتحال او جهت جلاى بصر و قرحه چشم و خون منجمد در آن و دمعه و سلاق و بیاض و جرب و حکّه و ظلمت چشم، خصوصاً با عسل و ذرور او جهت قروح خبیثه و ساعیه و قرحه مقعد و ضماد او جهت قوبا و ثآلیل وبا پیه مرغابى جهت جراحات سوختگى آتش و شقاق که از سردى هوا به هم رسیده باشد و با نطرون جهت قروح رطبه سر و با روغن کنجد جهت تحلیل صلابات و با روغن مورد جهت ریختن موى و با عسل جهت داخس و با زفت جهت شکاف عضل و با شراب جهت درد گوش و با قیمولیا و روغن گل سرخ جهت اورام حارّه پستان و با ادویه محلله جهت ورم احشاء، مفید و بخور او جهت رفع [دفع‏] وبا و سرفه رطوبى و قوبا و گریزانیدن هوامّ و خائیدن او جهت سرفه رطوبى و تقویت دندان و لثه، نافع و چون یک مثقال او را در آب خیسانیده، آن آب را بنوشند و مداومت به آن نمایند جهت رفع نسیان از مجربات دانسته‏اند. اکثار او محرق خون و بلغم و مصدِّع محرورین و باعث جنون و جذام و بهق سیاه و مصلحش برنج فارسى و شکر و قد بیماری شناسی در طب اکبری...